“Why nations fail” van Daron Acemoglu & James A. Robinson.. Profile Books, London, 2012. Dit boek wordt hogelijk geprezen door een hele reeks van bijna alle nog levende Nobelprijswinnaars in de economie. Het gaat over het thema/de vraag: Waarom zijn sommige natiestaten succesvol en andere niet?
Mislukte natiestaten zijn bijvoorbeeld: Somalië, Congo, Oekraïne, Haiti.
Om de verschillen in maatschappelijk successen worden links en rechts allerlei verklaringen geopperd: aardrijkskundige ligging, geografie, cultuur, ras. Volgens auteurs houden dergelijke verklaringen geen stand als je de zaak gaat onderzoeken. Dat doen ze door uit de geschiedenis reeksen voorbeelden te putten van landen bij wie dergelijke alternatieve hypothesen van kracht zouden kunnen zijn en die dan toch wel succesvol waren.
Overigens: het plezier van het lezen van dit boek zit deels in de uitzonderlijk diepgaande lardering van beweringen met historische voorbeelden. Het boek is hoewel beknopt (600 blz) toch extreem informatief.
Om economisch succesvol te zijn is nodig dat economische creativiteit en innovatie een kans krijgt. Daartoe is nodig dat een zekere mate van economische democratisering voorhanden is. Het moet niet zo zijn dat een elite de hele economie controleert en beheerst. Als alle winsten (boven substistance level) afgeroomd worden door de elite dan is er geen ruimte voor ondernemingslust en creativiteit. Kolonialisme en communisme heeft overal veroorzaakt dat economische ondernemerslust gefnuikt werd.
Innovatie leidt tot creatieve destructive van ouderwetse technologie en bedrijven. Als de toplaag (die uiteraard geinvesteerd heeft in op gegeven moment achterhaalde technologie) de macht heeft om nieuwe technologie tegen te houden, dan stopt dat innovatie en ondernemerslust.
Bij zekere economische democratisering is het beschikbare vermogen waarmee geinvesteerd kan worden, enigszins verdeeld onder de bevolking. Ook is de kennis en zijn dan de opleidingsmogelijkheden niet beperkt tot puur de elite.
Om voldoende mate van economische democratisering te kunnen hebben moet en ook een zekere mate van politieke democratisering zijn. Als de elite alle politieke macht heeft, dan komt er geen economische democratisering.
Op dat politieke en economische democratisering een kans hebben dient een land instituties te hebben en ontwikkelen. Op politiek gebied, bijv. een functionerend parlement, een minimum aan rechtsstaat, contracten moeten opgesteld worden waarvan de werking via de rechter afdwingbaar is. En de staat dient een geweldsmonopolie te hebben zodat veiligheid geboden kan worden en naleving van wetten afgedwongen kan worden.
Een uitgewerkt voorbeeld in het boek betreft Engeland vs Frankrijk. In 1689 had je in Engeland de zogenaamde Glorious Revolution. Willem III van Oranje (die de gebr. De Witt had laten lynchen in 1672) werd gevraagd Koning van Engeland te worden. Hij moest voldoen aan een hele reeks voorwaarden die het parlement hem stelde zodat hij al een soort constitutioneel monarch werd. Zijn macht werd bewust ingeperkt, zeker op economisch gebied. In Frankrijk had je ter zelfder tijd een absoluut vorst, Lodewijk de XIVde. Die regelde dat alle sterk winstgevende transatlantische handel (de grote winstmaker van die tijd) via hem/de staat liep, er was geen vrijheid van ondernemen en handelen. In Engeland kon niet alleen ook de aristocratie gaan ondernemen (wat ze ook deden, itt de franse aristocratie, die basaal economisch gezien gewone grootgrondbezitters bleven), maar ook de opkomende middenklasse. Dit gaf een explosie van ondernemingslust, het VK groeide economisch heel sterk en wereldwijd, en was uiteindelijk ook het eerste land dat overging tot industrialisatie, waarbij heel sterk gold: daar kregen vernieuwende technologie een kans die er in Frankrijk niet was. Engeland kwam boven, won het economisch pleit versus in wezen veel grotere, rijkere en volkrijkere landen (Spanje, Frankrijk, Italie).
En dit alles wordt uitvoerig uit de doeken gedaan. Schitterend boek.
Heerlijk te lezen dat er Br. zijn die hun inzichten met ons willen delen.
Kan het toch niet helpen enig voorbehoud bij de stellingen uit het boek te plaatsen.
Ik ben wel benieuwd wat nu wordt verstaan onder een “succesvolle natiestaat”.
Wordt dit bemeten of gedefinieerd met “economische cijfers ” ? En wat zeggen die dan ?
Waar bestaat dat succes dan uit ? Het lijkt er op dat ons geloof in onze eigen westerse economische succes, als maatstaf wordt aangenomen.
Wat grappig te lezen dat de schrijvers een pleidooi houden voor een gelijke verdeling van
macht, kennis en inkomen. Ik weet nog dat ik dat 1974 ooit wijlen Joop den Uyl ook hoorde zeggen.
Jammer dan ik engels zo moeizaam kan lezen.
Eens zien of er een nederlandse vertaling is.